การอ่านชื่อจังหวัดและอำเภอที่มีคำว่า "บุรี" ต่อท้าย

การอ่านชื่อจังหวัดและอำเภอที่มีคำว่า "บุรี" ต่อท้าย คำวิสามานยนาม ในภาษาไทยมักจะก่อให้เกิดปัญหาในการอ่านอยู่มาก เพราะไม่มีหลักเกณฑ์ที่แน่นอนตายตัว โดยเฉพาะจังหวัด อำเภอ หรือ เมือง ที่มีคำว่า "บุรี" ต่อท้าย บางทีก็ออกเสียงตัวสะกดของคำหน้านิดหนึ่ง บางทีก็ไม่ออกเสียงตัวสะกดของคำหน้า และบางคำก็ใส่ไม้ทัณฑฆาตลงบนคำที่ไม่ต้องการออกเสียงเสียเลย ซึ่งนับว่าผิดหลักการเข้าสมาสก็มี ศาสตราจารย์ ม.ล.จิรายุ นพวงศ์ ราชบัณฑิต สำนักศิลปกรรม แห่งราชบัณฑิตยสถานให้ข้อมูลว่า ชื่อเมือง ชื่อจังหวัดที่ลงท้ายด้วย "บุรี" นั้น เดิมทีเดียวไม่ออกเสียงตัวสะกดของคำหน้าเลย เช่น นนทบุรี (นน-ทะ-บุ-รี) ก็ออกเสียงว่า "นน-บุ-รี" กาญจนบุรี (กาน-จะ-นะ-บุ-รี) ก็ออกเสียงว่า "กาน-บุ-รี" ราชบุรี (ราด-ชะ-บุ-รี) ก็ออกเสียงว่า "ราด-บุ-รี" เป็นต้น หรือถ้าไม่ออกเสียงตัวสะกดของคำหน้า จะฟังไม่เพราะก็ให้เรียกเป็น "เมือง" ไปเลย เช่น ธัญบุรี จะออกเสียงว่า "ทัน-บุ-รี" ก็ฟังแปร่งหู ก็เลย เรียกว่า "เมือง-ทัน-ยะ" คู่กับ มีนบุรี (มีน-บุ-รี) ที่เรียกว่า "เมือง-มีน" นี่ก็นับว่าเป็นความฉลาดของบรรพบุรุษของเราอยู่อย่างหนึ่งเหมือนกัน อย่าง ไรก็ตาม เพื่อความเป็นระเบียบของภาษา และเพื่อให้การอ่านชื่อจังหวัด อำเภอ ที่มีคำว่า "บุรี" อยู่ข้างท้ายเป็นเอกภาพกัน ก็ควรจะได้อ่านตามประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี และ ประกาศราชบัณฑิตยสถาน "เรื่อง การเขียนชื่อจังหวัด เขต อำเภอ และกิ่งอำเภอ" ลงวันที่ 19 กันยายน 2520 และลงวันที่ 29 กรกฎาคม 2520 ซึ่งพอประมวลคำต่างๆ และการอ่านเสียงที่ได้ประกาศไว้ดังนี้ 1. จังหวัดและอำเภอที่ไม่ต้องออกเสียงตัวสะกดของคำหน้า ได้แก่ * จ.ชลบุรี (ชน-บุ-รี) * จ.ลพบุรี (ลบ-บุ-รี) * จ.ปราจีนบุรี (ปฺรา-จีน-บุ-รี) * จ.สุพรรณบุรี (สุ-พัน-บุ-รี) * อ.มีนบุรี (มีน-บุ-รี) * อ.ธนบุรี (ทน-บุ-รี) (กรุงเทพมหานคร) * อ.ครบุรี (คอน-บุ-รี) (จ. นครราชสีมา) * อ.สายบุรี (สาย-บุ-รี) (จ. ปัตตานี) * อ.วิเชียรบุรี (วิ-เชียน-บุ-รี) (จ. เพชรบูรณ์) * อ.พรหมบุรี (พฺรม-บุ-รี) (จ. สิงห์บุรี) * อ.ชุมพลบุรี (ชุม-พน-บุ-รี) (จ. สุรินทร์) * อ.กุยบุรี (กุย-บุ-รี) * อ.ปราณบุรี (ปฺราน-บุ-รี) (จ.ประจวบคีรีขันธ์) 2. จังหวัดและอำเภอที่ต้องออกเสียงตัวสะกดของคำหน้า ได้แก่ * จ.จันทบุรี (จัน-ทะ-บุ-รี) * จ.กาญจนบุรี (กาน-จะ-นะ-บุ-รี) * จ.นนทบุรี (นน-ทะ-บุ-รี) * จ.เพชรบุรี (เพ็ด-ชะ-บุ-รี) * จ.ราชบุรี (ราด-ชะ-บุ-รี) * อ.สรรคบุรี (สัน-คะ-บุ-รี) (จ. ชัยนาท) * อ.ขาณุวรลักษบุรี (ขา-นุ-วอ-ระ-ลัก-สะ-บุ-รี) (จ. กำแพงเพชร) * อ.รัตนบุรี (รัด-ตะ-นะ-บุ-รี) (จ. สุรินทร์) * อ.ธัญบุรี (ทัน-ยะ-บุ-รี) (จ. ปทุมธานี) ส่วน จังหวัดหรืออำเภอนอกจากนั้น แม้มีคำว่า "บุรี" ต่อท้าย ก็ไม่มีปัญหาในการอ่านเพราะมีสระคั่นอยู่ ได้แก่ จ.สระบุรี อ.สังขละบุรี (จ.กาญจนบุรี) อ.พยุหะคีรี (จ.นครสวรรค์) อ.คุระบุรี (จ.พังงา) และ อ.กระบุรี (จ.ระนอง) หรือมิฉะนั้นตัวสุดท้ายของคำหน้ามีไม้ทัณฑฆาตอยู่ เช่น จ.สิงห์บุรี อ.กบินทร์บุรี (จ.ปราจีนบุรี) อ.อินทร์บุรี (จ.สิงห์บุรี) ที่มาข้อมูล : www.royin.go.th, www.watcharina.com