ตับหมู

ตับหมู  ตับหมู  มันเป็นอาหารที่ผมเกลียดที่สุดในโลก - ตับหมูลวก กลิ่นของมันชวนคลื่นเหียน รสชาติของมันสุดทนทาน กัดคำหนึ่งแล้วอยากอาเจียนออกมา แต่เพราะแม่สั่ง ผมจึงต้องกิน วัยเด็กที่ป่วยบ่อยๆ ทำให้แม่ต้องสรรหาอาหารที่มีคุณค่าทางโภชนามาให้กิน ตับหมูเป็นลำดับต้นๆ ของเมนูเพื่อสุขภาพ และเป็นลำดับที่หนึ่งของอาหารที่ผมเกลียดที่สุด วิธีกินคือกลั้นลมหายใจแล้วกลืนมันลงไปทั้งชิ้น ไม่ต้องสนใจว่าจะติดคอตายหรือไม่ กินอะไรไม่กิน มากินตับหมู! ไม่ชอบตับลวกหรือจ๊ะ? ไม่เป็นไรจ้ะ! แม่เปลี่ยนวิธีการปรุงใหม่มาเป็นการย่าง วางตับบนตะแกรงเหนือเตาถ่านคุแดง ย่างจนตับสุกกรอบ หน้าตาชวนกินทีเดียว แต่ไม่มีทางหรอก! ผมไม่มีวันแตะต้องตับอีกแล้ว ทุกครั้งที่เห็นเครื่องในชนิดนี้ในอาหาร ผมเกิดอาการคลื่นเหียน หากไม่ถูกบังคับ ก็ไม่มีวันกิน ถ้าเลี่ยงไม่พ้น ก็กลืนลงไปทั้งชิ้น ในที่สุดตับหมูลวกกับตับหมูย่างก็หายไปจากโต๊ะอาหาร ซุปมันฝรั่งมาแทนที่ ค่อยยังชั่ว! ซุปชนิดนี้ทำโดยต้มมันฝรั่งบดกับหอมหัวใหญ่ เคี่ยวจนน้ำซุปข้นเหนียว ฉีกเนื้อไก่เป็นริ้วเล็กๆ ลงไปคลุก ส่งกลิ่นหอมไปไกล  ผมซดซุปมันฝรั่งอย่างเอร็ดอร่อย กินไปได้หลายคำ ได้ยินแม่เปรยว่า ทำตับวิธีนี้ก็ดีนะ ไม่มีกลิ่นเลย! อ้าว! นี่แม่แอบใส่ตับบดผสมลงไปในซุปด้วยหรือ? เท่านั้นเองผมก็วางช้อน ซุปเลิศรสกลายเป็นซุปไม่ได้เรื่องทันที อคติล้วนๆ! เมื่อโตเป็นผู้ใหญ่ ผมยังทำตัวเป็นเด็ก ทุกครั้งที่พบตับในอาหาร จะเขี่ยมันทิ้งราวกับเป็นยาพิษร้ายแรง อาหารฝรั่งมีเมนูตับเลิศรสมากมาย เมนูที่ขึ้นชื่อของฝรั่งเศสจานหนึ่งชื่อ Foie gras ทำมาจากตับเป็ดหรือห่าน มีกรรมวิธียุ่งยากซับซ้อน และต้องใช้ฝีมือพ่อครัวเอก ก็ไม่เคยอยู่ในสายตาของผม ผมเชื่อว่ามันคงจะอร่อยจริง แต่ไม่มีทางที่ผมจะแตะมันหรอก ว่าก็ว่าเถอะ หากผมได้กินซุปมันฝรั่งบดชามนั้นเป็นครั้งแรก บางทีตอนนี้ผมอาจสวาปามตับหมูอย่างเอร็ดอร่อยก็ได้ สิ่งที่กีดกันผมให้หมดโอกาสกินตับอร่อยๆ ก็เพราะอคติที่เรียกว่า ‘first impression’ first impression หรือภาพประทับแรกเป็นได้ทั้งความประทับใจและความไม่ประทับใจ ส่วนมากฝังใจแล้วฝังเลย ภาพที่เราเห็นครั้งแรกมีผลต่อความรู้สึกชอบหรือไม่ชอบ ถูกชะตาหรือไม่ถูกชะตา แล้วส่งผลต่อการตัดสินใจและหรือพฤติกรรมของเรา เคยไหมที่ไปร้านขนมญี่ปุ่น เห็นหีบห่อขนมแต่ละชนิดแล้วอยากกวาดซื้อหมดทั้งร้าน เพราะมันดูดีเหลือเกิน ต่อให้ขนมไม่อร่อยก็ดูอร่อย เคยไหมที่เห็นอาหารบางสัญชาติดูเหมือนของบูดเน่า เมื่อมีภาพประทับแรกแบบนี้ โอกาสที่จะอร่อยกับมันก็คงยาก ในโลกธุรกิจ first impression เป็นคาถาศักดิ์สิทธิ์ หลักการคือใช้การนำเสนอที่ดีทำให้เกิดภาพประทับแรกที่ดี แล้วลูกค้าก็อยากจะซื้อสินค้านั้นๆ ในโลกของการทำงาน first impression มีอิทธิพลชี้ว่า คนสมัครงานคนหนึ่งจะได้งานหรือไม่ได้งาน บุคลิก การพูดจา กิริยาท่าทาง แววตา รอยยิ้ม ล้วนมีผลต่อการตัดสินใจ หากผู้สมัครมีกิริยาหลุกหลิก ไม่สบตาคน แคะจมูก พูดทีน้ำลายฟุ้งกระจายออกมา โอกาสที่จะถูกชะตากันก็ลดลง โอกาสจะได้งานไม่ต้องพูดถึง ในการขายงานต่อลูกค้า หากลูกค้าเห็นหน้าคนเสนองานแล้วไม่ถูกชะตา ก็มีโอกาสที่เขาจะไม่ได้งาน แม้แต่เรื่องการหาคู่ first impression ก็มีบทบาทสูง สมมุติว่าคุณเป็นหญิงสาวสวยมีชายหนุ่มสองคนมาจีบ คนแรกพูดจาไม่สุภาพ มีกลิ่นปาก เวลาพูดก็ไม่เคยสบตาด้วย คนที่สองสุภาพ ยิ้มแย้มแจ่มใส พูดจาดี ฉายแววฉลาด รอบรู้ โอกาสที่คนแรกจะได้ควงคู่กับคุณคงเป็นชาติหน้าตอนบ่ายๆ แม้ว่าเขาจะเป็นคนดีแสนดี ว่าก็ว่าเถอะ การตัดสินคนหรือวัตถุด้วย first impression เป็นอคติอย่างหนึ่ง คนเก่งและสินค้าดีจำนวนมากมายไม่ได้เกิดเพราะ first impression ด้านลบ โลกไม่ยุติธรรมเลย! คนเราตัดสินกันที่เปลือกทั้งนั้น! มีทฤษฎีซึ่งอธิบายการที่คนเราชอบตัดสินกันที่เปลือกว่า การตัดสินกันที่เปลือกอาจเป็นธรรมชาติอย่างหนึ่งของเราที่ฝังรากมาแต่ดึกดำบรรพ์ในรูปของสัญชาตญาณ บรรพบุรุษยุคหินของเราใช้ชีวิตในป่า มักมีเวลาเพียงเสี้ยววินาทีตัดสินสิ่งที่เห็นว่าเป็นอันตรายต่อตัวเองหรือไม่ ภาพประทับแรกบอกว่าสิงโตตัวนั้นจะกินเราหรือไม่ ผลไม้พันธุ์นั้นมีพิษหรือเปล่า คนป่าอีกเผ่าหนึ่งที่สวนทางกันจะทำอันตรายเราไหม อย่างไรก็ตาม ไม่ว่าสัญชาตญาณ love at first sight หรือ hate at first sight จะมาจากไหนไม่ใช่ประเด็นสำคัญ ความจริงคือตราบใดที่มนุษย์มีนัยน์ตา เราก็มักตัดสินเรื่องต่างๆ ที่เปลือกนอก นี่มิได้ชี้แนะว่า การตัดสินคุณค่าของคนหรือวัตถุที่เปลือกนอกเป็นสิ่งดี แต่การเข้าใจกระบวนการทำงานของสมองด้าน first impression อาจช่วยให้เราไม่บ่นเมื่อถูกคนอื่นปฏิเสธ มันทำให้เราเข้าใจว่าเราถูกปฏิเสธที่เปลือกนอกล้วนๆ ไม่ใช่ที่จิตวิญญาณของเรา เราอาจถูกมองว่าไร้ค่า ทว่ามีแต่เราคนเดียวในโลกเท่านั้นที่จะบอกได้ว่าเราไร้ค่าหรือไม่ เราไม่จำเป็นต้องเสียอารมณ์เพราะถูกคนอื่นปฏิเสธเพราะเปลือกนอก สิ่งที่เราทำได้ก็คือข้ามพ้นการมองของคนอื่นโดยไม่ยี่หระ หรืออาจพิสูจน์ให้คนอื่นเห็นว่าเรามีดีภายใน หลายปีก่อน เมื่อผู้สร้างภาพยนตร์ชุด เจมส์ บอนด์ ประกาศเลือก แดเนียล เครก เป็นพระเอกคนต่อไป กระแสต่อต้านเครกสูงมาก มีการตั้งเฟซบุ๊ครวมพลคนต่อต้าน แดเนียล เครก เป็น เจมส์ บอนด์ เพราะภาพลักษณ์ของเขาดูไม่เป็นสายลับ 007 เลย อาจเพราะเขาเล่นบทผู้ร้ายชั่วๆ มาหลายเรื่อง จนเมื่อผลงานเรื่องแรกในบทบาท เจมส์ บอนด์ ออกฉาย เสียงต่อต้านก็เงียบกริบเป็นปลิดทิ้ง ปัจจุบันเขาได้รับการตัดสินว่าเป็น เจมส์ บอนด์ ที่ดีที่สุดคนหนึ่ง หรืออาจจะดีที่สุดด้วยซ้ำ โชคไม่ดีที่ไม่ทุกคนมีโอกาสได้พิสูจน์ตัวเองแต่เราก็ไม่จำเป็นต้องเหยียบตัวเองซ้ำ ข้อเสียของการติดอยู่กับของภาพประทับแรกคือการเสียโอกาสบางอย่าง การปล่อยให้คนมีฝีมือหลุดไป ในตำนาน สามก๊ก ซุนกวนเสียโอกาสที่ไม่ได้คนเก่งอย่างบังทองมาร่วมทีม เพียงเพราะคำว่า first impression คำเดียว แบรด พิตต์ ดาราหนังที่เคยได้รับฉายา เซ็กส์ ซิมโบล เคยกล่าวว่า “เมื่อคุณเห็นใครคนหนึ่ง คุณเพียงดูแค่หน้าตาของเขาเท่านั้นหรือ? มันเป็นเพียงความประทับใจแรกเท่านั้น ทีนี้ก็มีคนที่ไม่เตะตาเตะใจคุณทันที แต่เมื่อคุณคุยด้วย และพวกเขากลายเป็นสิ่งที่สวยงามที่สุดในโลก เหล่านักแสดงที่ยิ่งใหญ่ที่สุดไม่ใช่พวกที่คุณเรียกว่า เซ็กส์ ซิมโบล หรอก” ดาราหนังไม่ทุกคนที่เป็นนักแสดง เราอาจไม่ใช่นักแสดง แต่เราทุกคนก็ต้องรับสองบทบาท บทบาทหนึ่งคือการถูกเลือก อีกบทบาทหนึ่งคือการเลือก ในบทบาทการถูกเลือก ก็ปรับปรุงเปลือกนอกของเราให้ดูดีขึ้น มีเสน่ห์ขึ้น ซึ่งไม่ได้หมายถึงการผ่าตัดใบหน้า มันอาจเป็นการปรับปรุงเรื่องเล็กๆ เช่น การพูดจา การเดินเหิน เปลี่ยนนิสัยให้มีเมตตามากขึ้น ไปจนถึงการเติมความรู้รอบตัวเข้าไป การปรับปรุง ‘แพ็คเกจจิ้ง’ ของเราให้น่าดูขึ้นหรือให้มีเสน่ห์ไม่ใช่เรื่องเสียหายหรือหลอกลวง เพราะคนเก่งก็สามารถมีเสน่ห์ได้ แต่การปรับปรุงตัวเองให้สามารถภาพประทับแรกที่ดีต้องมาคู่กับการพิสูจน์ให้เห็นว่าภาพประทับแรกนั้นเป็นของจริง ไม่ใช่ของเก๊ ส่วนในบทบาทการเลือก ก็พัฒนาคุณภาพของ ‘นัยน์ตา’ ให้สามารถมองทะลุ first impression เพราะสิ่งที่อยู่เนื้อในต้องอาศัยตาที่แหลมคมจริงๆ จึงมองเห็น การมองทะลุ first impression เข้าไปภายในเป็นเรื่องยาก ต้องมีวิสัยทัศน์ มีประสบการณ์ และบางครั้งต้องอาศัยความกล้าด้วย การก้าวข้ามกับดักของ first impression ยากเอาการ... ใช่ ยาก! เพราะถึงวันนี้ผมก็ยังไม่กินตับ! วินทร์ เลียววาริณ www.winbookclub.com คมคำคนคม Don’t be over self-confident with your first impressions of people. จงอย่ามั่นใจเกินไปกับภาพประทับแรกของคน สุภาษิตจีน Almost everyone will make a good first impression, but only a few will make a good lasting impression. คนเกือบทั้งหมดสร้างภาพประทับใจแรก แต่น้อยคนนักสามารถสร้างภาพประทับใจที่ดำรงอยู่เนิ่นนาน Sonya Parker